Natural Choice
Het Rariteiten Kabinet
Natuurhistorische bijzonderheden en rariteiten
Het Rariteiten Kabinet
Natuurhistorische bijzonderheden en rariteiten
Meteorieten
Meteorieten zijn brokstukken die uit de kosmische ruimte op de aarde vallen. Het zijn deeltjes variërend in grootte die in banen rond de zon bewegen. Soms kruisen deze deeltjes de baan van de aarde. Van alle meteorieten heeft 75% een doorsnede kleiner dan 0,1 mm. Slechts enkele brokstukken bereiken het aardoppervlak; de meeste verdampen bij de intrede in de atmosfeer door wrijvingswarmte met het bekende lichtverschijnsel van de 'vallende ster'.
De grootste meteoriet ooit gevonden, kwam in voorhistorische tijd neer bij Grootfontein in Zuidwest-Afrika. Het gewicht bedraagt ca. 50 000 kg en een inhoud van 9 m³. Als zeer zware meteorieten, met een enorme snelheid van 20 tot 70 km per seconde en door hun gewicht nauwelijks worden afgeremd, inslaan op het aardoppervlak ontstaat een enorme explosie met als gevolg daarvan een ronde krater. De meteoriet wordt verbrijzeld en verdampt vaak volledig. Kleinere meteorieten echter worden wel door de atmosfeer afgeremd en wel dermate, dat ze op het aardoppervlak blijven liggen of slechts weinig diep in de bodem binnendringen.
De bekendste meteoorkrater is de Barringerkrater in Arizona / Verenigde Staten. Deze heeft een doorsnede van 1200 m en is 175 m diep en is ca. 30.000 jaar geleden ontstaan. Een meteoriet-lichaam werd nooit gevonden, maar wel meer dan 20 ton verbrijzelde stukken meteoorijzer.
Sinds de ruimtevaart de mogelijkheid heeft gegeven onze planeet vanuit de ruimte te bekijken zijn er steeds meer structuren ontdekt, waarvan men vermoedt, dat ze door de inslag van bijvoorbeeld een asteroïde zijn ontstaan. Een ontdekking werd gedaan door Amerikaanse geofysici, bij het bestuderen van fotomateriaal. Zij vonden de vormen van een enorme inslagkrater rondom Praag. De krater die op ruimtefoto’s duidelijk is te herkennen, heeft een diameter van ongeveer 320 kilometer. Hij zou 15 miljoen jaar geleden ontstaan zijn door de inslag van een 80 km groot hemellichaam. Aan de zuidrand van deze krater is geologisch materiaal gevonden dat e.e.a. lijkt te bevestigen.
Een eveneens tot de verbeelding sprekende krater is die welke is gevonden bij het schiereiland Yucatan. De Chicxulubkrater is het 180 kilometer brede restant van een meteorietinslag die ongeveer 65 miljoen jaar geleden heeft plaatsgevonden. De inslag heeft naar alle waarschijnlijkheid mede geleid tot het einde van het tijdperk der dinosauriërs. Inmiddels zijn er na diverse onderzoeken, aanwijzingen dat de daadwerkelijke krater 300 kilometer breed is, en dat de 180 kilometer-ring enkel een binnenste ring is.
Er zijn honderden kraters over de hele wereld ontdekt die met behulp van resten van meteorieten zeker als meteorieteninslagen geïdentificeerd werden. Bij andere kraters werd geen meteoorijzer gevonden. Door de vondst van coesiet en bots kegels wordt tegenwoordig ook de Nördlinger Ries (een meer dan 20 km breed bekken) gezien als een meteorietkrater hoewel er geen meteorietresten gevonden zijn.
Ook in recente tijd vallen nog reusachtige meteorieten op aarde.
Op 30 juli 1908 viel in Midden-Siberië een reusachtige meteoriet die het woud in een omtrek van 60 km verwoestte. Dat er geen inslagkrater werd gevonden, kan verklaard worden door de omstandigheid dat de meteoriet al op een hoogte van ca. 8 kilometer uiteen gespat was. Men schat dat de zo hevige ontploffing veroorzaakt werd door een stenen meteoriet (er is zelfs sprake van een restant van een komeet) met een doorsnede van enkele tientallen meters. Op 17 april 1930 sloeg bij Paragoult in Arkansas / Verenigde Staten een meteoriet in die 370 kg woog. Op 12 februari 1947 kwam bij Vladivostok in Siberië een meteoriet neer die over een oppervlakte van enkele km² 106 kraters achterliet, waarvan de grootste 28 m breed en 6 m diep is.
Alle meteorieten hebben dezelfde chemische samenstelling als de aarde. De verdeling der elementen komt echter meer overeen met die van de aardkern dan van de aardkorst. Men onderscheidt naar samenstelling en structuur drie soorten meteorieten: ijzermeteorieten, steenmeteorieten en steen-ijzermeteorieten.
Aan de hand van de samenstelling van meteorieten kan soms worden bepaald wat de herkomst is. Zo zijn er al meer dan twintig gevonden die van de maan afkomstig zijn. Het betreft dan materiaal dat door een andere meteoriet uit de maan is losgeslagen. Ook zijn er meteorieten gevonden die van Mars afkomstig zijn. In de meeste gevallen is de meteoriet echter afkomstig uit de planetoïdengordel tussen Mars en Jupiter
Ouderdomsbepalingen hebben uitgewezen dat meteorieten ontstaan zijn tijdens de vorming van ons zonnestelsel en wel in een vroege fase. De oudste meteoriet heeft een ouderdom van 4,56 miljard jaar. Men denkt dat deze ouderdom eveneens het moment weergeeft waarop de aarde en de andere planeten zich vormden.
Een bijkomend verschijnsel bij de inslag van een meteoriet is de vorming van tectieten. Tijdens de inslag smelt vaak een deel van het aanwezige gesteente. Dit gesmolten gesteente stolt en vormt glas en is vaak in en rond de krater terug te vinden. Indien een meteoriet het aardoppervlak onder een hoek nadert kan het gebeuren dat een zwerm druppels vloeibaar gesteente, een zogenaamde shower, in tegengestelde richting weggeschoten wordt. Deze druppels worden in de lucht gestroomlijnd, stollen en vallen vervolgens ergens op het aardoppervlak neer als tectieten.
Meteorieten zijn brokstukken die uit de kosmische ruimte op de aarde vallen. Het zijn deeltjes variërend in grootte die in banen rond de zon bewegen. Soms kruisen deze deeltjes de baan van de aarde. Van alle meteorieten heeft 75% een doorsnede kleiner dan 0,1 mm. Slechts enkele brokstukken bereiken het aardoppervlak; de meeste verdampen bij de intrede in de atmosfeer door wrijvingswarmte met het bekende lichtverschijnsel van de 'vallende ster'.
De grootste meteoriet ooit gevonden, kwam in voorhistorische tijd neer bij Grootfontein in Zuidwest-Afrika. Het gewicht bedraagt ca. 50 000 kg en een inhoud van 9 m³. Als zeer zware meteorieten, met een enorme snelheid van 20 tot 70 km per seconde en door hun gewicht nauwelijks worden afgeremd, inslaan op het aardoppervlak ontstaat een enorme explosie met als gevolg daarvan een ronde krater. De meteoriet wordt verbrijzeld en verdampt vaak volledig. Kleinere meteorieten echter worden wel door de atmosfeer afgeremd en wel dermate, dat ze op het aardoppervlak blijven liggen of slechts weinig diep in de bodem binnendringen.
De bekendste meteoorkrater is de Barringerkrater in Arizona / Verenigde Staten. Deze heeft een doorsnede van 1200 m en is 175 m diep en is ca. 30.000 jaar geleden ontstaan. Een meteoriet-lichaam werd nooit gevonden, maar wel meer dan 20 ton verbrijzelde stukken meteoorijzer.
Sinds de ruimtevaart de mogelijkheid heeft gegeven onze planeet vanuit de ruimte te bekijken zijn er steeds meer structuren ontdekt, waarvan men vermoedt, dat ze door de inslag van bijvoorbeeld een asteroïde zijn ontstaan. Een ontdekking werd gedaan door Amerikaanse geofysici, bij het bestuderen van fotomateriaal. Zij vonden de vormen van een enorme inslagkrater rondom Praag. De krater die op ruimtefoto’s duidelijk is te herkennen, heeft een diameter van ongeveer 320 kilometer. Hij zou 15 miljoen jaar geleden ontstaan zijn door de inslag van een 80 km groot hemellichaam. Aan de zuidrand van deze krater is geologisch materiaal gevonden dat e.e.a. lijkt te bevestigen.
Een eveneens tot de verbeelding sprekende krater is die welke is gevonden bij het schiereiland Yucatan. De Chicxulubkrater is het 180 kilometer brede restant van een meteorietinslag die ongeveer 65 miljoen jaar geleden heeft plaatsgevonden. De inslag heeft naar alle waarschijnlijkheid mede geleid tot het einde van het tijdperk der dinosauriërs. Inmiddels zijn er na diverse onderzoeken, aanwijzingen dat de daadwerkelijke krater 300 kilometer breed is, en dat de 180 kilometer-ring enkel een binnenste ring is.
Er zijn honderden kraters over de hele wereld ontdekt die met behulp van resten van meteorieten zeker als meteorieteninslagen geïdentificeerd werden. Bij andere kraters werd geen meteoorijzer gevonden. Door de vondst van coesiet en bots kegels wordt tegenwoordig ook de Nördlinger Ries (een meer dan 20 km breed bekken) gezien als een meteorietkrater hoewel er geen meteorietresten gevonden zijn.
Ook in recente tijd vallen nog reusachtige meteorieten op aarde.
Op 30 juli 1908 viel in Midden-Siberië een reusachtige meteoriet die het woud in een omtrek van 60 km verwoestte. Dat er geen inslagkrater werd gevonden, kan verklaard worden door de omstandigheid dat de meteoriet al op een hoogte van ca. 8 kilometer uiteen gespat was. Men schat dat de zo hevige ontploffing veroorzaakt werd door een stenen meteoriet (er is zelfs sprake van een restant van een komeet) met een doorsnede van enkele tientallen meters. Op 17 april 1930 sloeg bij Paragoult in Arkansas / Verenigde Staten een meteoriet in die 370 kg woog. Op 12 februari 1947 kwam bij Vladivostok in Siberië een meteoriet neer die over een oppervlakte van enkele km² 106 kraters achterliet, waarvan de grootste 28 m breed en 6 m diep is.
Alle meteorieten hebben dezelfde chemische samenstelling als de aarde. De verdeling der elementen komt echter meer overeen met die van de aardkern dan van de aardkorst. Men onderscheidt naar samenstelling en structuur drie soorten meteorieten: ijzermeteorieten, steenmeteorieten en steen-ijzermeteorieten.
Aan de hand van de samenstelling van meteorieten kan soms worden bepaald wat de herkomst is. Zo zijn er al meer dan twintig gevonden die van de maan afkomstig zijn. Het betreft dan materiaal dat door een andere meteoriet uit de maan is losgeslagen. Ook zijn er meteorieten gevonden die van Mars afkomstig zijn. In de meeste gevallen is de meteoriet echter afkomstig uit de planetoïdengordel tussen Mars en Jupiter
Ouderdomsbepalingen hebben uitgewezen dat meteorieten ontstaan zijn tijdens de vorming van ons zonnestelsel en wel in een vroege fase. De oudste meteoriet heeft een ouderdom van 4,56 miljard jaar. Men denkt dat deze ouderdom eveneens het moment weergeeft waarop de aarde en de andere planeten zich vormden.
Een bijkomend verschijnsel bij de inslag van een meteoriet is de vorming van tectieten. Tijdens de inslag smelt vaak een deel van het aanwezige gesteente. Dit gesmolten gesteente stolt en vormt glas en is vaak in en rond de krater terug te vinden. Indien een meteoriet het aardoppervlak onder een hoek nadert kan het gebeuren dat een zwerm druppels vloeibaar gesteente, een zogenaamde shower, in tegengestelde richting weggeschoten wordt. Deze druppels worden in de lucht gestroomlijnd, stollen en vallen vervolgens ergens op het aardoppervlak neer als tectieten.
Klik op een meteoriet voor een vergroting, de naam en herkomst.